Geografie & Natuur Canarische Eilanden

Naamgeving Canarische Eilanden

De naam ‘Canarische Eilanden’ kan gelinkt worden aan het Latijnse Canariae Insulae. Dit betekent hondeneilanden. Over waaróm de eilanden zo genoemd werden bestaan meerdere verklaringen: één verklaring is dat er op het eiland veel grote honden leefden. Een andere is dat met ‘honden’ eigenlijk de zeehonden bedoeld werden die vroeger rondom de eilanden leefden. Een derde verklaring is dat de oorspronkelijke bewoners, de Guanchen, honden als heilige dieren beschouwden.
Het wapen van de Canarische Eilanden, dat ook te vinden is in het midden van de vlag, toont nog steeds twee honden.

Vlag van de Canarische Eilanden

Naamgeving Fuerteventura

De naam ‘Fuerteventura’ betekent ‘sterke wind’ en is afgeleid van de vrijwel altijd aanwezige passaatwind. Die wind kan lokaal vrij sterk zijn en is vooral merkbaar in het noorden van het eiland en aan de westkust. Dat de wind een belangrijke rol op het eiland speelt zie je aan de vele windmolens die verspreid over Fuerteventura staan.

Vóórdat de Spanjaarden het eiland veroverden, in de 16e eeuw, heette het eiland ‘Erbani’. Nog daarvoor was het bekend als ‘Planaria’, referenend naar het feit dat het grootste deel van het eiland vlak was.

Grootte Fuerteventura

Fuerteventura heeft een oppervlakte van 1.658 km² en is na Tenerife het grootste eiland van de Canarische archipel. Van noord naar zuid meet het eiland ruim 100 km, de grootste oost-west breedte bedraagt 30 km.

Het inwoneraantal bedraagt zo’n 106.000 (2018). Met een bevolkingsdichtheid van 64 inwoners per km2 is het het dunstbevolkt van de 5 grotere eilanden. Ter vergelijk: in Nederland bedraagt de bevolkingsdichtheid 411 inwoners per km2 en in Belgie 377.

Het hoogste punt is de Pico de la Zarza (807 m), gelegen in het uiterste zuiden van het eiland, vlakbij het toeristenoord Jandia.

Hoogtekaart Fuerteventura.

Bron: www.eilandeninfo.nl.

Inwoners & bestuur

Naast het toerisme is de geitenhouderij de tweede pijler waar de economie van het eiland op steunt. Er leven op Fuerteventura meer geiten dan mensen! Op sommige plaatsen, b.v. langs de hoofdweg FV-2 net zuidelijk van de afrit naar Gran Tarajal, vind je geitenboerderijen van soms wel 1000 dieren.

Van de oorspronkelijke bevolking is ongeveer 75% rooms-katholiek. De rest hangt geen specifieke godsdienst aan.

De Canarische Eilanden hebben binnen Spanje de status van autonome regio.

Afwisselend functioneren twee steden als hoofdstad van deze comunidad autónoma: Santa Cruz de Tenerife en Las Palmas de Gran Canaria. Het bestuur van Fuerteventura is in handen van een eilandraad (cabildo insular). Voertaal op Fuerteventura, net als op de andere Canarische Eilanden, is Spaans.

In sommige dorpen in het binnenland lijkt de tijd stil te zijn blijven staan. In Betancuria, de voormalige eilandhoofstad, maar ook in Pájara, Antigua en La Oliva staan nog de stille getuigen uit vroegere tijden: mooie kerken en paleizen, graanschuren en windmolens. Ondanks dat zijn het nog steeds levendige plaatsjes; veel bewoners blijven hun geboortegrond trouw en pendelen liever op en neer naar hun werk in de toeristencentra dan dat ze daar in een nieuwbouwwijk gaan wonen.

Ooit was Fuerteventura een maatschappij van boeren en vissers. Het eiland was toen de graanschuur van de Canarische Eilanden. Tegenwoordig liggen de akkers er echter verlaten en verwaarloosd bij. Slechts hier en daar getuigen restanten aloë vera en cactussen van een grootschalige productie van grondstoffen voor de cosmetica-industrie.

Op dit moment is de geitenhouderij de enige agrarische activiteit van betekenis. Ruim 100.000 geiten bevolken het eiland en produceren de melk voor de majorero geitenkaas, een belangrijk exportproduct.

Natuur

Net als de buureilanden is Fuerteventura ontstaan door vulkanisme. De leeftijd van het eiland wordt geschat op ongeveer 30 miljoen jaar. De meest recente vulkaanuitbarstingen vonden plaats ruim 7000 jaar geleden.

Het landschap wekt op het eerste gezicht een onherbergzame indruk. Je zou het je nu niet meer kunnen voorstellen, maar vroeger was Fuerteventura voor een groot deel bedekt met bossen. Illegale houtkap en jarenlange overbegrazing door geiten deden de bossen in snel tempo verdwijnen. Ook het gebrek aan regenwater heeft sommige vormen van begroeiing doen verdwijnen.

Wandel- en duingebied El Jable, vlakbij Corralejo.

De vulkanische oorsprong en de ligging van het eiland, op 100 kilometer afstand van de Afrikaanse westkust, dragen bij aan het woestijn- en maanachtige landschap. Fijn wit zand uit de Sahara lift mee op de wind richting de stranden van Fuerteventura om daar neer te strijken naast kristalhelder azuurblauw Atlantisch oceaanwater. Dit is vooral goed zichtbaar net ten oosten van Corralejo, in het wandel- en duingebied El Jable.

Enkel cactussen en vetplanten weten de droogte van Fuerteventura goed te weerstaan, evenals stug struikgewas en mossen. Slechts enkele diep uitgesleten barrancos (ravijnen) in het westelijk gelegen Betancuriamassief vangen genoeg van het weinige regenwater op en herbergen kleine oases. (Tijdens onze wandel-arrangementen bezoeken we de allermooiste hiervan.)

Het eiland is verdeeld in twee delen: het noorden, Maxorata, en het zuidwestelijke schiereiland, Jandia, een groot beschermd natuurgebied. Dit gebied is enkel toegankelijk met 4×4 jeeps of met de mountainbike. Het begint net ten westen van Morro Jable. Een absolute aanrader als je van ruige, ongerepte natuur houdt.

Het landschap wordt voornamelijk bepaald door twee bergketens: het centraal bergmassief van Betancuria en het Jandía-massief op het gelijknamige schiereiland. Beide bergketens zijn verbonden door een 5 km smalle vlakke landtong, de Istmo de la Pared.

Sinds 2009 is Fuerteventura biosfeerreservaat van de UNESCO. Het diverse ecosysteem van semi-woestijnen, groene oases en een fascinerend kustlandschap, waaronder de duinen van Corralejo, heeft hiervoor gezorgd. Ook het ecosysteem van het eiland Lobos, ten noorden van Fuerteventura, is volledig als natuurpark aangewezen.

Het landschap van Fuerteventura doet soms denken aan de Sahara, waarbij palmenoases en ruige bergketens voor afwisseling zorgen. En steeds doemt daar de kust op als natuurlijke begrenzing: met door rotsen omzoomde baaien, donkere strandjes en dromerige vissersplaatjes.

Ook in de oceaan rondom het eiland is voldoende te zien: walvissen, dolfijnen, merlijnen en schildpadden worden geregeld gespot. Iets wat vele zeilers, duikers en vissers aantrekt.
Fuerteventura bezit maar liefst 55 kilometer aan (goudgele) stranden, meer dan elk van de andere eilanden.

Barranco (ravijn) in het westelijk berggebied nabij Betancuria.

Klimaat

Al sinds de tijd van de Grieken staan de Canarische Eilanden bekend om de gezonde eigenschappen van het klimaat. Ook vandaag de dag bezoeken reizigers uit de hele wereld nog steeds de eilanden om te revitaliseren. De milde temperaturen, de vele zon (meer dan 3000 zonuren per jaar!) en de zuivere zeelucht maken de Canarische Eilanden een paradijs voor je gezondheid. Het is zelfs wetenschappelijk onderbouwd dat Fuerteventura meer zonuren heeft dan enige andere vakantiebestemming in Europa!

Fuerteventura is het meest oostelijk gelegen eiland van de Canarisch Archipel en heeft daarom de minste invloeden van westelijke vochtige luchtstromen. Het heeft over het algemeen een droog en zonnig klimaat mede door de noordelijke passaatwind. Er valt te weinig neerslag voor bosrijke gebieden en permanente rivieren. Het is echter niet kaal, want de begroeiing, zoals de vele cactussen en palmbomen hebben zich aangepast aan het klimaat.

Het eiland staat bekend om de sterke passaatwind, vandaar de naam ‘Fuerteventura’, dat sterke wind betekent. Met name vanaf april tot en met juli kan de wind erg fors zijn.

Fuerteventura wordt ook wel het ‘Eiland van de Eeuwige Lente’ genoemd, omdat de temperaturen vrij stabiel zijn. Gezegd wordt dat augustus de warmste maand is met een gemiddelde temperatuur van 23.5 °C (gemeten overdag + nacht) en januari de koudste met een gemiddelde temperatuur van 16.5 °C. De meeste neerslag zou in december vallen (31 mm). De zeewatertemperatuur schommelt weinig en bedraagt tussen de 18 en 22 graden.

Het weer lijkt de laatste jaren echter minder stabiel dan hierboven beschreven. Ook op Fuerteventura hebben we te maken met klimaatverandering. Onze ervaring is dat er het hele jaar door neerslag kan vallen, echter in de maanden november tot en met maart is de kans het grootst. Maar ook in augustus of september kan zomaar een bui vallen …

Verder merken wijzelf dat met name september de warmste maand is, omdat dan de wind weg valt en de temperatuur op hetzelfde niveau blijft als in de voorgaande maanden.

Onderstaande klimaatgegevens zijn gebaseerd op weergegevens over een periode van veertig jaar (bron: Wikipedia.org).

Maand	Gemiddelde maximum temperatuur (Celcius)	Gemiddelde minimum temperatuur (Celcius)	Gemiddelde hoeveelheid neerslag (mm)
Januari	19,7	13,5	22
Februari	19,8	13,7	17
Maart	21,3	14,3	13
April	21,3	14,4	6
Mei	22,8	16,2	2
Juni	24,7	17,7	0
Juli	26,9	19,3	0
Augustus	27,5	19,3	0
September	26,5	19,5	4
Oktober	25,7	18,2	10
November	22,5	16,8	21
December	19,8	14,5	31

Omdat de Canarische Eilanden veel dichter bij de evenaar liggen dan Nederland & België (ze liggen ongeveer op dezelfde geografische breedte als b.v. Florida), varieert de daglengte veel minder dan in de lage landen. Zonsopgang varieert van 7:00 (juni) tot 8:00 u (oktober – januari). Zonsondergang van 18:10 (november – december) tot 21:00 u (juni – juli). Hierbij is de overgang van zomer- naar wintertijd meegenomen.

Water & energie

Er valt heel weinig regen op Fuerteventura. Het leidingwater moet bijna geheel uit zeewater gewonnen worden. De ontziltingsfabrieken werken daarbij op stroom die met behulp van aardolie wordt opgewekt. Zonne-energie speelt nog maar een kleine rol. Onlangs werd een tweede windpark goedgekeurd. Tot nu toe levert duurzame energie echter minder dan 10% van de elektriciteit.
Iets ten westen van Costa Calma is een imposant windturbinepark te vinden. Tijdens ons wandel-arrangement komen we hier langs, op weg naar de ruige westkust.